top of page

“Yunan Uygarlığı” Nedir? Batı’ya mı yoksa Doğu’ya mı aittir?

Yazarın fotoğrafı: Arda Deniz AvcıoğluArda Deniz Avcıoğlu


Bugün, Antik Yunan veya Yunan uygarlığı dediğimizde birçoğumuz bugünki Batı coğrafyasının kökeni olarak algılarız. Halbuki durum pek de öyle değildir. Yunan uygarlığı, Yunanistan coğrafyasının ötesinde, özellikle ön Asya’da gerçekleşmiştir. Yunan uygarlığını gözden geçirirken M.Ö 5. yüzyıldaki Atina tarafını tutarız. Atina’nın başarısı fevkaladeydi ama yunan uygarlığının ne ilk ne de son merkeziydi, sadece daha geniş kapsamlı ve zengin bir Helen başarısının parçasıydı.

 

Yunan felsefesinin ilk merkezi m.ö 6. Yüzyılda Miletos, Yunan ilminin son parladığı yer ise Konstantinapolis idi. Yunan uygarlığı, Avrupa'dan çok Asya'da uç vermiştir örneğin;


  • Ön Asya (İyonya)


Birbirini izleyen süreçlerde ise Helenistik devletlerde;


  • Pergamon (bugünki bergama)

  • Suriye

  • Antakya

  • Mısırda Aleksandreia(iskenderiye)


Helnizim'in daha sonraki merkezlerine bakacak olursak;


  • Mezopotamya'da Babil

  • İran'da Gondeşapur

  • Orta Asya'da Baktriane

  • Hindistan'da Gandhara


Hatta Bizanstan sonra en uzun süre ayakta kalan Yunan devleti, Başkenti Pantikapaion (bugün Kerç) Olan Karadeniz kıyısındaki Bosporos Krallığı idi. Afganistandaki Belh, Pakistandaki Taksila gibi yerler dahi Helenizm'in merkezleriydi. Bunlar Atina'dan çok uzakta olan Yunan Uygarlığı Merkezleriydi. Hal böyle iken Yunan uygarlığına "Batı" merkezli demek ne kadar doğru olur ?




Yunan uygarlığının Avrupa kimliğinin menşei gözüyle bakılmasının nedeni,  bu uygarlığın bize birbirini izleyen Romen, Rönesans, Aydınlanma ve Romantizm süzgeçlerinden geçerek aktarılmasından ötürüdür. Öyledir ki, 18 .yüzyılda dahi “Bizans” kelimesi olumsuz çağrışımları simgelerdi (Bizans oyunları vs)  Batı Avrupa, Yunanları ikiyüzlü ve ahlaksız olarak nitelerdi. Latin kilisesi, sapkın sayılan Yunanlara (Rumlara) zulmetmiştir.  Türkler bile onların gözünde daha üstündü. 1204 yılında konstantinapolise düzenlenen  4.Haçlı seferi gibi, Yunanlar Ortaçağ boyunca neredeyse Müslümanlar kadar bu hareketin hedefindeydi.




  Yunan Uygarlığı Avrupada yer alır evet bu doğru. Peki gerçekte yalnızca Avrupalı mıdır? Hayır. Avrupalılar reddetseler de zaten Avrupalılık, içinde muazzam derecede Doğululuk barındırır.   Helen kültürü ve daha öncesinde perslerle olan ilişki, bu uygarlığı meydana getiren önemli faktörlerden biridir. Ki Helen kültürünün bir senetez kültür olduğu, Batıya olduğu kadar Doğuya da ait olduğu tartışılmazdır.




Kaynakça


Warwick Ball, Tek Dünyaya Doğru Antik İran ve Batı, Ayrıntı yay.


E.H Carr, Tarih Nedir?, İletişim Yay.




 



15 görüntüleme0 yorum

Son Yazılar

Hepsini Gör

Comments


Abonelik Formu

Gönderdiğiniz için teşekkür ederiz!

  • Instagram
  • Twitter

© 2020 Arda Deniz Avcıoğlu tarafından kurulmuştur

bottom of page